سیری در زندگی مرحوم محمدرضا اعتمادیان اولین سرپرست سازمان اوقاف پس از انقلاب

به گزارش راسخون؛ یکی از شخصیت‌هایی که به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی از مصادیق بارز خیراندیشی و نیکوکاری محسوب می‌شود، مرحوم حاج محمدرضا اعتمادیان بود و به دلیل فعالیت‌های متعدد خیریه ایشان و فعالیت در بیش از ۴۰ نهاد و انجمن خیریه، رهبر معظم انقلاب وی را  از زمره اخیار دانسته‌اند.

مرحوم آقای «محمد رضا اعتمادیان» با انتصاب شهید رجایی، با عنوان معاون نخست وزیر، از فروردین سال ۱۳۶۰ تا اوایل بهمن ماه سال ۱۳۶۳ مسولیت سرپرستی سازمان اوقاف آن زمان را در شرایط دشوار بعد از انقلاب و مشکلات گوناگون و کمرشکن دوران جنگ بر عهده داشت و با دقت، جدیت، سختگیری شدید، تدبیر و صرف وقت فراوان و تلاش های پیگیر و شبانه‌ روزی در حد ایثار، برای نظم و انسجام هرچه بیشتر امور و بکارگیری همه نیروها و افزایش بهره‌وری و کارآمدی و پیشرفت سازمان و معرفی و گسترش سنت حسنه وقف و نیکوکاری و اعتلای جایگاه آن، از جان مایه گذاشت و از هیچ تلاشی فرو گذاری نکرد.

 در دوران راهبری و ریاست بر این سازمان، به شدت امانت دار و از موقعیت و امکانات اوقافی بهره شخصی، خانوادگی و یا گروهی نگرفت و در برابر اعمال نفوذها و درخواست های مقامات و صاحبان قدرت با اقتدار می ایستاد. بارها گفته بود و اعتقاد داشت که ما، یا باید در جبهه جانفشانی کنیم و یا در انجام وظایف اداری، کمتر از جبهه نباشیم.
 
شاید با قاطعیت بتوان گفت که بحش عمده ای از رشد سازمان اوقاف و موهبت های فعلی آن، مرهون برنامه ریزی ها، زمینه سازی ها و پایه گذاری های دوران خدمت ایشان است.

آن مرحوم علاوه بر کارهای جاری خود، با ده ها موسسه و نهاد خیریه و نیکوکاری برای رفع گرفتاری های مردم به ویژه محرومان و نیازمندان مشارکت موثر وموفق داشت.

آشنایی بیشتر با حاج محمدرضا اعتمادیان

یکی از شخصیت‌هایی که در دوران ما از مصادیق بارز خیراندیشی و نیکوکاری محسوب می‏‌شود، یار دیرینه انقلاب مرحوم محمدرضا اعتمادیان است. او علاوه براینکه در سال‌های 1360 تا 1363 به مدت چهار سال ریاست سازمان اوقاف و امور خیریه را بر عهده داشت، پس از آن نیز در بسیاری از امور خیریه ماننداحداث بیمارستان‌ها، مساجد، حوزه‏های علمیه، ستاد دیه کشور و کمک به زندانیان کمک به بیماران و مداوای آن‏ها و دیگر امور خیریه نقش محوری داشت بطوری که در بیش از چهل مجمع خیریه مشارکت فعال داشت و در بسیاری از آن‏ها جزء مؤسسین و بنیانگذاران بود. رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله خامنه‌‏ای نیز در پیامی که به مناسبت درگذشت مرحوم حاج محمدرضا اعتمادیان منتشر می‏‌کنند بر اخیار بودن ایشان تأکید داشته می‏‌فرمایند: «درگذشت مرحوم مغفور حاج محمدرضا اعتمادیان رحمت‌الله علیه را که از اخیار و اعضای مؤثر جامعة الامام الصادق (ع) بودند به خانواده گرامی و فرزندان و برادران محترم ایشان تسلیت می‏گویم و رحمت و غفران الهی را برای آن مرحوم مسئلت می‏‌کنم».

در طول انقلاب اسلامی چهره‌‏های برجسته‏‌ای درخشیدند که یاد و نام آن‌‏ها و شرح خدمات و فعالیت‌هایشان می‌‏تواند برای دیگران و نسل جدید اُسوه و الگوی عملی باشد. مرحوم حاج محمدرضا اعتمادیان در سال 1317 در شهر دارالعباده یزد متولد می‏‌شود و از همان دوران نوجوانی با شهید آیت‌الله صدوقی مأنوس و جزء مریدان دلباخته ایشان می‏‌گردد. مرحوم اعتمادیان در سال 1335 به تهران مهاجرت می‏‌کند و در بازار تهران به کسب و تجارت می‌‏پردازد امّا پیوند و ارتباط خود را همیشه با شهید آیت‌الله صدوقی و دیگر انقلابیون حفظ می‏‌کند و از عناصر فعال در نهضت امام خمینی(رض) محسوب می‏‌شود.

او در زمانی که حضرت امام(ره) در تبعید بودند، چندین بار به نجف اشرف مشرف می‌‏شود و پیام‏‌های امام خمینی را به انقلابیون منتقل می‌کند. مرحوم اعتمادیان طی سال‏‌های فعالیت در بازار تهران، مال و موقعیت و امنیت و آسایش خود را در راه آرمان‏‌های نهضت اسلامی حضرت امام در طبق اخلاص می‏‌گذارد و چه بسیار جلساتی که در خانه شخصی او برای کمک به انقلاب برگزار و نهایتاً موجب دستگیری و شکنجه او توسط سازمان امنیتی شاه (ساواک) می‌‏شود. مرحوم اعتمادیان در ایام مبارزه به کمک یاران و دوستان انقلابی‌اش کارهای شگفتی انجام می‏‌داد که دارای ریسک پذیری بالایی بود، مثلاً سخنرانی‏‌های امام در نجف و یا پاریس را توسط رابط‌ هایی که در مخابرات داشت، یعنی از طریق همان مخابراتی که تحت نظر ساواک بود! پیام‏‌ها و سخنرانی‌‏های امام را تلفنی دریافت می‏‌کردند و ابتدا در مخابرات ضبط می‌‏شد و سپس نوارش را می‏‌گرفت و پس از پیاده‌سازی، بوسیله دستگاه تکثیری که در بازار داشت تایپ و تکثیر می‌‏کردند.

مرحوم اعتمادیان در خاطرات خود می‌‏گوید: بالأخره حدود 2 ماه بعد از حضور حضرت امام خمینی(ره) در نوفل لوشاتوی فرانسه قرار شد آیت‌الله صدوقی به دیدار ایشان برود و من هم به همراه چند نفر دیگر همراه ایشان باشم، یک روز قبل از پرواز، آیت‌الله صدوقی از یزد به منزل ما در تهران آمدند و بزرگانی مانند آیت‌الله دکتر بهشتی و آیت‌الله موسوی اردبیلی هم به دیدار ایشان آمدند، ما برای لندن بلیط گرفته بودیم که به ما مشکوک نشوند و قصد داشتیم از آنجا به فرانسه برویم، در فرودگاه افسری که گذرنامه‏‌ها را کنترل می‌‏کرد از تک تک مسافران علت سفر را جویا می‌‏شد، آیت‌الله صدوقی را جلو انداختیم و افسر از ایشان پرسید کجا می‌‏روید؟! آیت‌الله صدوقی هم خیلی صریح و واضح گفتند: «به یاری خدا به زیات امام خمینی در پاریس!» همه ما سخت جا خوردیم و ترسیدیم! امّا با کمال تعجب آن افسر لبخندی زد و گفت: «سلام ما را هم به ایشان برسانید!». مرحوم اعتمادیان در بسیاری از وقایع دوران انقلاب نقشی کلیدی داشت، در تمهید مقدمات بازگشت امام به کشور و استقبال از ایشان در فرودگاه مهرآباد، سخنرانی حضرت امام در بهشت زهرا (س) و استقرار ایشان در مدرسه رفاه نقش بسزایی داشت. او پس از پیروزی انقلاب نیز از پای ننشست و با خدمتگذاری در کمیته امداد امام خمینی، قائم مقامی آستان قدس رضوی، عضویت در شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی و همراهی گسترده با مرحوم حاج حبیب‌الله عسکراولادی و دیگر استوانه‏‌های این حزب مانند استاد سید علی‌اکبر پرورش به فعالیت‌‏های اجتماعی و سیاسی خود ادامه داد.

مرحوم اعتمادیان به مدت 13 سال در سه دوره ریاست جمهوری مشاور رؤسای جمهوری در امور اصناف و بازرگانی بود و معتمد خاص آنان محسوب می‏‌شد.
مرحوم حاج محمدرضا اعتمادیان در زمان نخست‌وزیری شهید رجایی به ریاست سازمان اوقاف و امور خیریه منصوب می‏‌شود و به مدت چهار سال منشاء خدمات فراوانی در این سازمان می‏‌شود. آیت‌الله امام جمارانی که در آن هنگام به همراه حجت‌الاسلام و المسلمین نظام‌زاده نمایندگان حضرت امام خمینی در سازمان اوقاف بودند در کتاب خاطرات خود از انتصاب مرحوم اعتمادیان به ریاست اوقاف چنین آورده است که خبر انتصاب ایشان را در ماشین هنگامی که به سمت اوقاف می‏‌رفتیم از رادیو شنیدم و فردای آن روز هنگامی که به اتفاق آقای نظام‌زاده به سازمان اوقاف آمدیم، هنگام سورا شدن به آسانسور، فردی مؤدب و محترم به طرف من آمد و سلام کرد و گفت: «بنده اعتمادیان هستم» به او تبریک گفتم و پس از آن به مدت چهارسال با ایشان در سازمان اوقاف همکار شدیم.
آیت الله امام جمارانی اضافه می‏‌کند: «آقای اعتمادیان تمام وقت خود را صرف سازمان اوقاف و امور خیریه می‌‏کرد و نظرات خوبی هم برای ارتقای جایگاه اوقاف داشت، از جمله این که سازمان اوقاف باید با امور حج ادغام و به یک وزارتخانه ارتقاء پیدا کند. از سوی دیگر می‏‌خواست وظایف و اختیارات رئیس سازمان اوقاف که مطابق مصوبه شورای انقلاب محدود بود و بخش مهم و عمده‌ آن برعهده شورای مرکزی گذاشته شده بود به ریاست سازمان تفویض شود. بنابراین آقای اعتمادیان ظرف این چهار سال جمعی از متخصصین اوقاف را ترغیب کرد تا قانونی را مبنی بر تجمیع سازمان حج و اوقاف و امور خیریه بنویسند، البته در تمام این مراحل، این کار با حضور و تأیید ما به عنوان نمایندگان امام صورت می‌‏گرفت و در واقع نظر ما هم این بود که با تصویب این قانون، اوقاف از یک سازمان به یک وزارتخانه تبدیل شود.
اما با همه تلاش‌ها، این کار صورت نگرفت و دلیلش این بود که قانون پیشنهادی که کارشناسان اوقاف تهیه کرده بودند، از تصویب هیئت دولت گذشت و سپس به مجلس شورای اسلامی رفت، اما مجلس آن را با تغییرات عمده‏ ای به تصویب رساند و به هر ترتیب قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف در تاریخ دوم بهمن‌ماه 1363 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و برای اجراء ابلاغ شد و الآن هم همین قانون در حال اجراست».

مرحوم اعتمادیان تا روز بیست و ششم دی‌ماه 1363 که حضرت امام خمینی جناب حجت‌الاسلام والمسلمین آقای سیدمهدی امام جمارانی را به سرپرستی سازمان حج و اوقاف و امور خیریه منصوب فرمودند، ریاست این سازمان را بر عهده داشت و پس از آن نیز ایشان که خیراندیشی و نیکوکاری جزء شاکله وجودی‌اش بود، همکاری با مجامع خیریه را ادامه داد به‌طور‌یکه در تأسیس و پایه‌گذاری و حمایت بیش از چهل انجمن خیریه دخالت و همکاری داشت. یکی از مهمترین نهادهای خیریه و خدماتی مهم مرحوم حاج محمدرضا اعتمادیان تأسیس و بنیان نهاد مؤسسة غیرانتفاعی «محب» برای درمان بیماران که آن‏ها را «عیال‌الله» می‏دانست، بود. این مؤسسة غیر انتفاعی فعالیتش را از بازسازی و احیاء بیمارستان قدیمی و فرسوده شهید هاشمی نژاد آغاز کرد و برنامه نوسازی و توسعه این بیمارستان طی سال‏های 1382 تا 1390 بدون وقفه همزمان با ارائه خدمات به بیماران ادامه یافت به طور ی که هم اکنون این بیمارستان در چهار طبقه و حدود ده هزار مترمربع، ظرفیت پذیرش بیماران آن از سیصد نفر به 1200 بیمار رسیده است و بطور متوسط ماهانه 400 عمل جراحی، ده پیوند کلیه و 3 هزار بار دیالیز انجام می‌شود. مرحوم اعتمادیان در قالب مؤسسه غیرانتفاعی محب، برای خدمتگذاری به بیماران کشور به همین میزان بسنده نکرد و با جلب کمک‏های مردمی و خیرین قدم‌‏های بزرگ دیگری را در این راه برداشت که مقاوم‌سازی و نوسازی کامل بیمارستان میرزاکوچک خان، ساخت و تجهیز بیمارستان محب در کاشان، ساخت و راه‌اندازی بیمارستان 220 تختی محب یاس، احداث و تجهیز بیمارستان محب مهر با 175 تخت و 150 هزار بستری تا سال 1398، طراحی و ساخت و تجهیز بیمارستان محب کوثر با 157 تخت بستری و پذیرش 75 هزار بستری تا سال گذشته، ساخت مرکز جامع پیشگیری، کنترل و درمان سرطان، ساخت اولین دهکده گردشگری سلامت کشور درزمینی به مساحت ده هزار متر مربع در برغان استان البرز و اشتغال قریب دو هزار نفر به صورت مستقیم و صدها پزشک متخصص و فوق تخصص در بیمارستان‏‌های محب از مجموعه خدمات مؤسسة غیر انتفاعی محب است که مرحوم حاج محمدرضا اعتمادیان تا آخرین روزها اداره آن را بر عهده داشت. مرحوم اعتمادیان یک نفر بود امّا با انساندوستی و نیکوسرشتی که داشت نشان داد می‏تواند خادم مخلص هزاران انسان نیازمند باشد و خوبی‏ها و نیکوکاری را در جامعه تکثیر کند و همه این‏ها که اشاره شد اجمالی از فعالیت‏‌های خیرخواهانه این عبد صالح پروردگار بود که امیدواریم امثال ایشان در جامعه زیاد شوند و باقیات الصالحات و سنت حسنه ایشان همیشه با دوام و ساری و جاری باشد.

امّا از آنجایی که این جهان فانی است و انسان‌‏ها برای مدتی محدود در این دنیا به سر می‏‌برند و عاقبت باید رهرو سرای آخرت و جاوید بشوند، مرحوم حاج محمدرضا اعتمادیان نیز درسن هشتاد سالگی و در بیست و ششم دی‌ماه 1397 بعد از عمری تلاش و کوشش در راه انقلاب و خدمت خالصانه به مردم و محرومین و نیازمندان، با زاد و توش‌ه‏ای پر بار آهنگ سفر آخرت کرد و به دیار باقی شتافت، گرچه چنین انسان‌‏هایی هرگز نمی‏‌میرند و یاد و نام آنان تا روزگار باقی است، جاودان خواهند ماند و جایگاه‌شان در آن دنیا نیز بهشت ابدی خواهد بود همانطور که در قرآن کریم وعده فرموده است: «أَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ جَنَّاتُ الْمَأْوَی نُزُلًا بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ» (سجده، 19)

کاربران درباره حاج محمدرضا اعتمادیان چه گفتند؟

منبع:
1. زندگینامه حاج محمدرضا اعتمادیان / آپارات
2. محمدرضا اعتمادیان در قاب تصویر  / مرکز اسناد انقلاب اسلامی
3. یادی از مرحوم «محمد رضا اعتمادیان» اولین سرپرست سازمان اوقاف بعد از انقلاب/سالگرد درگذشت نیکوکاری خستگی‌ناپذیر / پایگاه اطلاع رسانی سازمان اوقاف و امور خیریه
4. رهبر معظم انقلاب چه کسی را از « اخیار » دانست؟ / قم نیوز/  مرتضی نجفی قدسی
5. واکنش کاربران / توییتر / اینستاگرام